สีหวิกฺกีฬิตนยววณฺณนา

อาฆาตานนฺทนาทีนํ อกรณวจเนน สติสิทฺธิฯ สติยา หิ สาวชฺชานวชฺเช, ตตฺถ จ อาทีนวานิสํเส สลฺลกฺเขตฺวา สาวชฺชํ ปหาย อนวชฺชํ สมาทาย วตฺตตีติฯ ตถา มิจฺฉาชีวา ปฏิวิรติวจเนน วีริยสิทฺธิฯ วีริเยน หิ กามพฺยาปาทวิหิํสาวิตกฺเก วิโนเทติ, วีริยสาธนญฺจ อาชีวปาริสุทฺธิสีลนฺติฯ ปาณาติปาตาทีหิ ปฏิวิรติวจเนน สติสิทฺธิฯ สติยา หิ สาวชฺชานวชฺเช, ตตฺถ จ อาทีนวานิสํเส สลฺลกฺเขตฺวา สาวชฺชํ ปหาย อนวชฺชํ สมาทาย วตฺตติฯ ตถา หิ สา ‘‘วิสยาภิมุขภาวปจฺจุปฏฺฐานา’’ติ จ วุจฺจติฯ ‘‘ตยิทํ ภิกฺขเว ตถาคโต ปชานาตี’’ติอาทินา สมาธิปญฺญาสิทฺธิฯ ปญฺญาย หิ ยถาภูตาวโพโธ, สมาหิโต จ ยถาภูตํ ปชานาตีติฯ ตถา ‘‘นิจฺโจ ธุโว’’ติอาทินา อนิจฺเจ ‘‘นิจฺจ’’นฺติ วิปลฺลาโส, ‘‘อโรโค ปรํ มรณา, เอกนฺตสุขี อตฺตา ทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานปฺปตฺโต’’ติ จ เอวมาทีหิ อสุเข ‘‘สุข’’นฺติ วิปลฺลาโส, ‘‘ปญฺจหิ กามคุเณหิ สมปฺปิโต’’ติอาทินา อสุเภ ‘‘สุภ’’นฺติ วิปลฺลาโส, สพฺเพเหว จ ทิฏฺฐิทีปกปเทหิ อนตฺตนิ ‘‘อตฺตา’’ติ วิปลฺลาโสติ เอวเมตฺถ จตฺตาโร วิปลฺลาสา สิทฺธา โหนฺติ, เตสํ ปฏิปกฺขโต จตฺตาริ สติปฏฺฐานานิ สิทฺธาเนว โหนฺติฯ ตตฺถ จตูหิ อินฺทฺริเยหิ จตฺตาโร ปุคฺคลา นิทฺทิสิตพฺพาฯ

กถํ? ทุวิโธ หิ ตณฺหาจริโต มุทินฺทฺริโย จ ติกฺขินฺทฺริโย จาติ, ตถา ทิฏฺฐิจริโตฯ เตสุ ปฐโม อสุเภ ‘‘สุภ’’นฺติ วิปลฺลตฺตทิฏฺฐิ สติพเลน ยถาภูตํ กายสภาวํ สลฺลกฺเขตฺวา สมฺมตฺตนิยามํ โอกฺกมติฯ ทุติโย อสุเข ‘‘สุข’’นฺติ วิปลฺลตฺตทิฏฺฐิ ‘‘อุปฺปนฺนํ กามวิตกฺกํ นาธิวาเสตี’’ติอาทินา (ม. นิ. 1.26; อ. นิ. 4.14; 6.58) วุตฺเตน วีริยสํวรสงฺขาเตน วีริยพเลน ตํ วิปลฺลาสํ วิธมติฯ ตติโย อนิจฺเจ ‘‘นิจฺจ’’นฺติ อยาถาวคาหี สมถพเลน สมาหิตภาวโต สงฺขารานํ ขณิกภาวํ ยถาภูตํ ปฏิวิชฺฌติฯ จตุตฺโถ สนฺตติสมูหกิจฺจารมฺมณฆนวิจิตฺตตฺตา ผสฺสาทิธมฺมปุญฺชมตฺเต อนตฺตนิ ‘‘อตฺตา’’ติ มิจฺฉาภินิเวสี จตุโกฏิกสุญฺญตามนสิกาเรน ตํ มิจฺฉาภินิเวสํ วิทฺธํเสติฯ จตูหิ เจตฺถ วิปลฺลาเสหิ จตุราสโวฆโยคกายคนฺถอคติตณฺหุปฺปาทุปาทานสตฺตวิญฺญาณฏฺฐิติอปริญฺญาทิวเสน สพฺโพ อกุสลปกฺโข เนตพฺโพฯ ตถา จตูหิ สติปฏฺฐาเนหิ จตุพฺพิธฌานวิหาราธิฏฺฐานสุขภาคิยธมฺมอปฺปมญฺญาสมฺมปฺปธานอิทฺธิปาทาทิวเสน สพฺโพ โวทานปกฺโข เนตพฺโพติ อยํ สีหวิกฺกีฬิตสฺส นยสฺส ภูมิฯ